Gezinsvertegenwoordiger Mariska: dit is gezinsvertegenwoordiging
Gepubliceerd op: 03 oktober 2024
Als je als ouders met kinderen gaat scheiden, sta je plotseling voor enorm veel vragen. Wat moet je regelen? Waar moet je beginnen? En hoe doe je dit samen, ook al ben je geen partners meer? Want ouders voor de kinderen blijf je altijd. Wanneer ouders besluiten uit elkaar te gaan, maar het moeilijk vinden om samen tot goede afspraken te komen, staat de Gezinsvertegenwoordiger (GV) voor ze klaar. Het doel van de GV is om ouders te begeleiden in het maken van goede afspraken, het creëren van een gezamenlijke visie op ouderschap en elkaar daarin tegemoet te komen. Daarmee weten zowel de ouders, als hun kinderen, sneller waar ze aan toe zijn.
Mariska Rijnhart, Gezinsvertegenwoordiger bij Kenniscentrum Kind en Scheiding, werkt momenteel mee aan de pilot van het traject Gezinsvertegenwoordiger (GV). Samen met haar collega-GV’s ondersteunt ze verschillende gezinnen. “Wat ik wil bereiken als GV is dat we een duidelijk beeld krijgen van waar ouders naartoe willen werken en wat daarvoor nodig is.”
Het perspectief van de kinderen
Om dit doel te bereiken, voert Mariska eerst individuele gesprekken met de ouders. Dit doet ze samen met een collega-GV. “We spreken eerst allebei één van de ouders. Tijdens deze gesprekken vinden we het belangrijk om vast te stellen wat de ouders hun kinderen willen meegeven in de opvoeding en welke normen en waarden daarbij horen. Daarom stellen we vragen zoals: hoe wil je dat je kind in het leven staat als die 25 is? Welke dingen heeft die dan meegekregen van jullie? En hoe kijkt je kind terug op de periode waarin jullie zijn gescheiden? Met deze vragen maken we ouders bewust van het effect van de scheiding op het leven en geluk van de kinderen. We merken dat dit een belangrijke motivatie is voor ouders om er samen uit te komen. Bovendien stimuleert het ze om bij de onenigheden die onvermijdelijk voorkomen tijdens een scheiding het perspectief van de kinderen niet uit het oog te verliezen.”
Aandacht voor het scheidingsverhaal
“Tijdens het individuele gesprek met de ouders gaat het ook over het scheidingsverhaal. Dan bespreken we bijvoorbeeld waar het ooit is begonnen en waar de eerste scheuren zijn ontstaan. Daarmee kunnen we beter begrijpen wat de ouders heeft gebracht tot waar ze nu zijn. Wanneer we het vervolgens hebben over de ouderschapsvisie, kunnen we de normen en waarden van de ouders hiermee in verband brengen. Want vaak baseren ouders wat ze graag willen voor hun kind op hun eigen ervaringen.” Mariska vertelt dat dit ook ervaringen kunnen zijn uit de eigen opvoeding van de ouders. “Sommige ouders willen het bijvoorbeeld graag hetzelfde doen als hun eigen ouders, of juist helemaal niet. Als we dit beter begrijpen, kunnen we ook duiden waar hun ouderschapsvisie vandaan komt.”
Minder verschillend dan gedacht
Vaak verwachten de ouders dat hun ouderschapsvisie en die van hun ex-partner heel verschillend zullen zijn. “Tijdens de informatiegesprekken zien wij als GV dan bijvoorbeeld dat de ouders ook de relatie en scheiding heel verschillend hebben ervaren. Maar het mooie aan het traject GV is dat ze elkaar vaak toch kunnen vinden in hun ouderschapsvisies en wensen voor de kinderen. Want iedereen wil dat zijn of haar kind gelukkig is. Daardoor realiseren de ouders zich: we hebben allebei goede intenties en willen het beste voor onze kinderen. Vervolgens zie je openheid, opluchting en vertrouwen ontstaan tussen de ouders. Dit helpt bij het ontwikkelen van een duurzame samenwerking.”
Elkaar aanvullen
Daarom legt Mariska tijdens de viergesprekken zo veel mogelijk nadruk op de overeenkomsten tussen de ouderschapsvisies. “Daarmee hoop ik ook het inzicht te geven dat het niet erg is dat de ander het misschien anders aanpakt, omdat je uiteindelijk hetzelfde wenst voor de kinderen. Want de verschillen in hoe ouders het ouderschap aanpakken zijn vaak niet onoverkomelijk. Daarin kunnen ze elkaar best aanvullen. En natuurlijk houden we ook rekening met de mogelijke beren op de weg. Wat zijn de obstakels die de ouders zien om tot een goede samenwerking te komen? En is er bijvoorbeeld meer ondersteuning nodig waarnaar we kunnen doorverwijzen? Of hebben ze zelf ideeën voor oplossingen en compromissen?”
Ieder gezin is anders
De antwoorden op deze vragen kunnen verschillend zijn. Want alle ouders, gezinnen en scheidingen zijn anders. Daarom is er veel flexibiliteit in het traject GV, vertelt Mariska. Het liefst ziet de GV natuurlijk dat de ouders met elkaar om tafel gaan. Maar in welke vorm en wanneer dat gebeurt staat bijvoorbeeld niet vast. “We vragen bij het informatiegesprek wel altijd meteen of de ouders de intentie hebben om uiteindelijk met elkaar in gesprek te gaan. Want soms geven ouders aan dat ze dat echt niet zien zitten. In dat geval is het traject GV misschien niet de beste keuze . Maar soms geven ouders aan dat ze nog niet weten of het gaat lukken, maar dat ze het wel willen proberen. Dan kan het alsnog dat het niet blijkt te werken als de ouders letterlijk met elkaar aan tafel zitten. Bijvoorbeeld wanneer het heel erg gaat over winnen of verliezen: het gevoel dat je iets moet opgeven voor de ander. Of wanneer ze zich gewoon niet veilig genoeg voelen om zich kwetsbaar op te stellen. Dat heeft vaak te maken met wantrouwen tegenover de ander. Dan kan het beter werken om ze na het viergesprek toch weer uit elkaar te halen. In een veiligere omgeving kunnen ze zich beter kwetsbaar opstellen.” Volgens Mariska is het namelijk niet een doel op zich om met zijn vieren het hele proces te doorlopen. “Maar, het is wel een doel om een goede samenwerking tussen de ouders op te zetten. Er zijn verschillende vormen waarin de ouders kunnen samenwerken, maar het belangrijkste is dat die samenwerking ook na het traject GV blijft werken. Want, uiteindelijk stappen wij er als GV’s natuurlijk uit. We kunnen niet altijd naast de ouders lopen.”
Zelfreflectie en actief deelnemen
Om zo’n duurzame samenwerking te bereiken, moeten ouders volgens Mariska wel bereid zijn om te reflecteren op hun eigen gedrag en keuzes. Alleen dan kunnen ze zelf nadenken over oplossingen. “Dat kan best ingewikkeld zijn. Soms loopt het bijvoorbeeld vast omdat één van de ouders de andere ouder blijft beschuldigen en geen ruimte of mogelijkheid heeft om te kijken naar eigen invloed en manieren om om te gaan met de situatie. En soms verwacht een ouder dat wij het conflict tussen de ouders gaan oplossen, als bemiddelaars. Maar dat is niet onze intentie als GV’s. Ouders moeten zelf actief meedenken en in beweging komen om een goede samenwerking vorm te geven. Dat helpt ze bovendien om er ook in de toekomst samen uit te komen, zonder ons.”
Persoonlijke zoektocht
Tijdens het traject GV leert Mariska zelf ook om ouders steeds beter te kunnen helpen. “Ik zit nu al heel anders in een gesprek dan een jaar geleden. Dat komt doordat het traject soms ook een persoonlijke zoektocht kan zijn. Dan ga ik bijvoorbeeld bij mezelf te raden: zit ik nu in een reddende of coachende rol? En hoe zorg ik dat ik niet wordt ingezet in het conflict tussen de ouders? Dat vind ik heel leerzaam. Als ik bijvoorbeeld bij mezelf merk dat ik iets wil oplossen, dan bespreek ik met mijn collega’s waar dit vandaan komt en hoe ik ermee om kan gaan. En ik check het bij de ouders zelf, wanneer ik weerstand voel in het gesprek: hoe vind je het dat ik dit vraag? Wat doet dat met jou? Daar leer ik zelf ook heel veel van.”