Nieuwsbrief Programma Scheiden zonder Schade – Regiolab Den Haag
Gepubliceerd op: 05 juli 2021
Jaarlijks krijgen ongeveer 84.000 kinderen te maken met de scheiding van hun ouders. Ook als een scheiding relatief harmonieus verloopt, kan het nog steeds een ingrijpende ervaring zijn voor de kinderen. In enkele gevallen sleept een scheiding zich voort of leidt tot een ‘complexe scheiding’. Het programma Scheiden zonder Schade wil de schade bij kinderen als gevolg van (complexe) scheidingen voorkomen. Het programma is een initiatief van het Ministerie van J&V (Justitie en Veiligheid), en het Ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), in samenwerking met de VNG en de Rechtspraak.
In twee regiolabs (arrondissementen Den Haag en Oost-Brabant) binnen het programma Scheiden zonder Schade wordt door diverse partijen gewerkt aan een nieuwe scheidingsaanpak aan de hand van de kernpunten:
- Conflicten en juridische strijd voorkomen
- Bevorderen dat de (ex)-partners en hun familie- en kennissenkring problemen kunnen oplossen;
- Vroegtijdige hulp en begeleiding aan gezinnen mogelijk maken.
In deze nieuwsbrief praten wij u graag bij over de ontwikkelingen binnen het regiolab Den Haag:
- Pilot gezinsvertegenwoordiger
- Casus met eerste ervaringen
- Pilot Gezamenlijke Toegang Ouders, Rechtbank
- Deskundigheidsbevordering
- Onderzoek triage
Pilot gezinsvertegenwoordiger Sinds begin dit jaar is er een pilot ‘gezinsvertegenwoordiger’ op drie locaties gestart: SKT Westland, Jeugdbescherming West in Gouda (met toegang via sociaal team/gemeente Gouda) en Kenniscentrum Kind en Scheiding. Op elke locatie zijn twee uitvoerende gezinsvertegenwoordigers actief. De gezinsvertegenwoordiger is een nieuwe rol (geen nieuwe functionaris) in het scheidingsproces. Hij/zij begeleidt ouders die besloten hebben uit elkaar te gaan, of al gescheiden zijn, en het lastig vinden om samen tot goede afspraken (o.a. over de kinderen) te komen en die ook uit te voeren. De gezinsvertegenwoordiger bespreekt met ouders wat er allemaal rond de scheiding geregeld moet worden en waarover ouders afspraken moeten maken en stelt ouders, eventueel in aanwezigheid van een verwijzer, in staat om te bepalen welk doel zij willen bereiken, welke afspraken zij willen maken, en wat dit voor de verschillende gezinsleden betekent. Doel van de inzet is escalatie voorkomen, de eigen kracht van ouders versterken, vroegsignalering van eventuele risicofactoren, zorgen dat kinderen zo snel mogelijk helderheid krijgen over wat zij van hun ouders kunnen verwachten, dat het sociaal netwerk betrokken is en dat hulp zich niet opstapelt en mogelijk extra hulp ingezet wordt als dat nodig is. De gezinsvertegenwoordiger is een belangrijke schakel (‘spin in het web’) die ouders bijstaat in hun scheiding, en goed kan samenwerken met andere evt. professionals zoals advocaten (juridische afhechting) of andere specialisten (bijv. in het zorgdomein). Lees meer over de gezinsvertegenwoordiger in de folder (voor ouders; of voor netwerkpartners).
De pilot wordt onderzocht door bureau Van Montfoort, deze zomer worden de eerste tussentijdse resultaten verwacht.
Begin 2022 ronden we de pilot af en worden de eindresultaten gepubliceerd. Ondertussen wordt vanuit het programma nagedacht over borging en opschaling van het concept bij een succesvolle afronding van de pilot.
Casus met eerste ervaringen gezinsvertegenwoordiger
Een gezinsvertegenwoordiger van het Kenniscentrum Kind en Scheiding heeft het verloop van een casus beschreven om te laten zien wat de eerste ervaringen zijn als gezinsvertegenwoordiger:
Situatie: vader en moeder, drie kinderen, hebben een jaar geleden besloten te gaan scheiden. Het is hen niet gelukt om een ouderschapsplan op te stellen. Via via zijn ouders verwezen naar het gratis spreekuur van het Kenniscentrum Kind en Scheiding (KKS). Het spreekuur werd bemand door een maatschappelijk deskundige van het KKS en een mediator. Ouders deelden hun situatie, bij het uitvragen kwam naar voren dat ouders wel communiceren over afspraken met betrekking tot de kinderen, maar niet over hun proces van scheiden (zoals het verdriet). Tijdens het spreekuur zijn ouders geïnformeerd over de pilot gezinsvertegenwoordiger, hier wilden zij graag gebruik van maken. Onder begeleiding van de gezinsvertegenwoordiger hebben ouders gezamenlijke doelen opgesteld, met als eindresultaat een ouderschapsplan. Tijdens het traject met de gezinsvertegenwoordiger is er gesproken over het verlies en de daarbij horende rouw in hun scheiding. Daarnaast hebben er individuele gesprekken plaatsgevonden met beide ouders over hun proces en wat zij nodig hebben om een volgende stap in het proces samen met de andere ouder te zetten. De gezinsvertegenwoordiger heeft tevens voorlichting gegeven over de interventiemogelijkheden voor de kinderen en ouders zelf. Aansluitend is besproken hoe een doorstart kan worden gemaakt met een nieuwe mediator voor het opmaken en vaststellen van het ouderschapsplan.
Na de gegeven psycho-educatie en informatie hebben ouders gezamenlijk hun kinderen aangemeld voor een kindinterventie en hebben beide ouders besloten zelf de interventie ScheidingsATLAS te volgen. Ouders zijn gestart bij een nieuwe mediator voor het ouderschapsplan. Eén van de ouders is zelf gestart met een hulpverleningstraject. In de startfase was er wekelijks contact met de gezinsvertegenwoordiger. Op dit moment is de gezinsvertegenwoordiger op de achtergrond beschikbaar en wordt er voornamelijk gemonitord.
Beiden ouders zijn tevreden over de pilot. Zij vinden het prettig dat zij begrepen en erkend worden door een professional die kennis heeft over de thema’s in de scheiding die zij als lastig ervaren. Daarnaast vinden zij het fijn dat iemand hen de weg kan wijzen in scheidingsland, omdat het aanbod zo groot is, er zoveel geregeld moet worden en zij de weg zelf niet goed weten.
Pilot Gezamenlijke Toegang Ouders, Rechtspraak Op 1 april 2021 zijn de Rechtbanken Oost-Brabant en Den Haag gestart met de pilot procedure gezamenlijke toegang ouders. Deze procedure is voor ouders met kinderen jonger dan 18 jaar die uit elkaar gaan of al uit elkaar zijn en samen de onderwerpen waarover zij het niet eens zijn aan de rechter voorleggen. De procedure is zo ingericht dat ouders met elkaar blijven samenwerken en ze naast elkaar komen te staan, in plaats van tegenover elkaar. Daarnaast heeft de procedure kortere termijnen waardoor er eerder duidelijkheid komt over de onderwerpen waarover de ouders het niet eens kunnen worden. Meer informatie: klik hier.
Deskundigheidsbevordering
In samenwerking met het NJi organiseert het programma ook deskundigheidsbevordering bijeenkomsten, voor professionals in de regio. De bijeenkomsten zijn in volle gang en er is veel vraag naar. Zowel vanuit het preventieve hulpverleningsveld, lokale teams, GI’s, alsook vanuit bijvoorbeeld advocatuur, Veilig Thuis en mediators zijn deelnemers betrokken.
Het aanbod wordt samen met het veld ontwikkeld en georganiseerd. Er zijn twee bijeenkomsten geweest. De eerste bijeenkomst ging over de richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen van het NJi en de tweede bijeenkomst over ‘vermeende misverstanden tussen professionals in het werkveld’.
De derde bijeenkomst vindt plaats op 12 juli a.s., waarbij deelnemers met elkaar in gesprek gaan over het belang van een goede triage. U kunt zich hier aanmelden voor deze bijeenkomst. Na de zomer staan er nog twee bijeenkomsten gepland.
De ervaringen tot nu toe zijn zeer positief, en deelnemers waarderen de kennisuitwisseling. De ambitie is om deze vorm van deskundigheidsbevordering ook na het formele einde van het programma door te zetten. Er wordt gekeken hoe dit geborgd kan worden.
Onderzoek triage
Om de negatieve gevolgen van scheidingen bij kinderen te voorkomen, is het van belang dat relatie- en scheidingsproblematiek tijdig wordt gesignaleerd door hulpverleners die bij het gezin betrokken zijn. KPMG heeft daarom in opdracht van het programma onderzocht, hoe triage van scheidingsproblematiek plaatsvindt en wat hierin beter kan. Lees hier de publicatie. De komende maanden zullen we vanuit de regiolabs verder onderzoeken hoe triage aan de voorkant het beste kan worden in gezet.
Klik hier voor meer informatie over het programma Scheiden zonder Schade.
Volg ook de LinkedIn pagina van Scheiden zonder Schade, om op de hoogte te blijven over ontwikkelingen, nieuws, publicaties en webinars.