Weer uit elkaar
‘We zien allerlei verschillende mensen en gezinssituaties langskomen,’ vertelt Stiefgoedcoach Jordie. ‘Stiefouders die moeite hebben met de band met de kinderen van hun partner (veelgehoord: ‘je bent m’n moeder niet’). Partners die elkaars gedrag zien veranderen wanneer ze bij de kinderen zijn. Of die het niet eens worden over de regels thuis.’ Stiefplancoach Ilja herkent dit: ‘Vaak hoor ik terug: ik had nooit gedacht dat het zo ingewikkeld zou zijn. En dat zie je terug in de cijfers: 60% van de samengestelde gezinnen valt weer uit elkaar. Dat is niet alleen voor de partners, maar ook voor de kinderen wéér een nare ervaring om te verwerken. Dat willen we natuurlijk voorkomen.’
Duidelijkheid geeft rust
Wat enorm helpt is als iedereen in de nieuwe gezinssituatie zijn eigen rol goed kent, vertelt Ilja. ‘Dit wordt duidelijk door veel met elkaar te praten. Welke rol pak jij in dit gezin? In hoeverre ben je betrokken in de opvoeding van de kinderen? Welke verantwoordelijkheden liggen bij wie? Als dat duidelijk is, geeft het veel rust voor iedereen: de stiefouder, de biologische ouders - dus ook de ex-partner - en daarmee de betrokken kinderen.’ Het voeren van dit soort gesprekken gaat echter niet altijd vanzelf. ‘De nieuwe partners zijn net samen, verliefd, en denken: het loopt wel. Tot het opeens niet meer vanzelf loopt. Daarom is het zo belangrijk dat de nieuwe partners al van tevoren nadenken en afspraken maken over normen, waarden, rollen en verantwoordelijkheden in hun samengestelde gezin.’
Vroeg bespreken
‘Het liefst zie je dat de nieuwe partners dit allemaal al in een vroeg stadium bespreken,’ vertelt Jordie. ‘Bijvoorbeeld als de nieuwe partner een weekendje komt logeren, en ze voelen: er gebeurt hier iets, iemand voelt zich niet op z’n gemak. Dat is een goed moment om al na te denken en te bespreken: waarom voel ik me zo? Wat is hier de dynamiek waardoor spanning ontstaat? Soms komen partners er, ondanks veel gesprekken, niet uit. Dan is het goed als ze hulp zoeken. In de therapie gaan we terug naar de jeugd van de ouders en het gezin waarin zij zelf zijn opgegroeid. Het kan namelijk heel goed dat in hun eigen jeugd en hechtingsfase al kwetsuren zijn ontstaan die ze onbewust meenemen naar het nu. Ik zie ook grote waarde in familieopstellingen. In een aantal sessies laten we beide partners hun gezinsdynamiek in beeld brengen. Fysiek, in een ruimte, zetten ze iedereen neer: zichzelf, de kinderen, ex-partners, opa’s en oma’s of andere belangrijke figuren rondom het gezin. Dat is enorm verhelderend: onbewuste patronen worden opeens bewust en duidelijk. Ik laat de partners daarmee de dynamiek onderzoeken: wat zijn knelpunten, waar zit onrust of ongemak, en hoe zorgen we ervoor dat iedereen een goed plekje vindt in het nieuwe systeem? Vanaf dat punt kunnen ouders bewust andere keuzes gaan maken en hun gezinsdynamiek aanpakken en verbeteren.’
Maak een stiefplan
Bij Ilja gaan de nieuwe partners samen werken aan een stiefplan: een document met 18 onderdelen waarmee je allerlei belangrijke thema’s rondom je relatie en het samengestelde gezin bespreekt. ‘Denk aan financiën, opvoedingsstijlen, je eigen relatie, contact met ex-partners, de rolverdeling tussen ouder en stiefouder en de omgang tussen kinderen en stiefkinderen,’ vertelt Ilja. ‘Niet alle onderdelen zijn relevant voor alle gezinnen. Met de partners bespreken we de onderdelen die voor hen belangrijk zijn. Thuis bereiden ze samen voor door samen gesprekken te voeren en de vragen in te vullen. Dat hoeft helemaal niet zwaar te zijn; het kan ook heel relaxt met een kop koffie aan de keukentafel. In het coachingsgesprek bespreken we knelpunten en geef ik zoveel mogelijk tips en advies. Het einde van het traject is een uitgeschreven stiefplan met duidelijke afspraken die zorgen voor rust in het gezin.’
Tips van Ilja
‘Ik geef de stiefouder altijd mee: als stiefouder vervang je niet de biologische ouder, maar je kan steunend zijn aan de opvoeding, de ontwikkeling en het welbevinden van de kinderen. Dat is een mooie bonus. Ook benadruk ik hoe belangrijk het is dat stiefouders en biologische ouders elkaar accepteren: het kind blijft altijd voor 50% van vader en voor 50% van moeder. Voor het kind is het fijn als er positief over biologische ouders wordt gesproken. Hierdoor draag je eraan bij dat een kind niet in een loyaliteitsconflict terecht komt. Volg de kinderen ook goed, vraag eens aan ze hoe zij naar dingen kijken en neem ze mee waar het kan in beslissingen die genomen worden. Een samengesteld gezin in goede banen leiden valt niet mee. Daarom deze tip: vraag om hulp, het liefst vroeg. Je bent niet de enige en je hoeft het zeker niet alleen te doen.’
Tips van Jordie
‘Ik tip de biologische ouder vaak om ook 1-op-1 dingen met hun eigen kinderen te blijven ondernemen. Niet alles hoeft met het hele samengestelde gezin: daarin kan je variëren. En blijf onthouden: jij hebt vlinders in je buik, maar je kinderen hebben dat niet. Zij hebben niet voor deze stiefouder gekozen en kunnen veel vragen en onzekerheden hebben: en ik dan? Blijft mijn relatie met papa/mama zoals die was? Verlies dit niet uit het oog door je eigen roze bril. Laatste tip: spreek af en toe een beetje extra waardering uit voor elkaar. Ook de stiefouder heeft niet bewust gekozen voor de kinderen, maar neemt daarin toch een rol op zich. Dat verdient absoluut lieve woorden, complimenten of een ander blijk van waardering.’
Bij het Kenniscentrum Kind en Scheiding bieden we informatie en ondersteuning aan ouders die te maken hebben met scheiding. Heb je meer tips en adviezen nodig voor jouw samengestelde gezin? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag verder!